امیر مشایخی
پس از بررسی مفهوم بلوغ سازمانی، طبقه‌بندی انواع سازمان‌ها از دیدگاه مدل‌های بلوغ در مطلب این هفته مورد واکاوی قرار می‌گیرد. مؤسسه مهندسی نرم‌افزار (Software Engineering Institute) برای الگوی بالندگی قابلیت‌ها شش وضعیت یا سطح را تعریف می‌کند که در این پژوهش نیز از این واژه‌شناسی استفاده می‌گردد. شکل شماره‌ی (۱) پنج سطح از این شش وضعیت را نشان می‌دهد. سطح صفر معمولاً در مطالعات علمی، در نظر گرفته نمی‌شود.
- سطح صفر (انجام‌نشده): فرایند تکمیل‌نشده، فرایندی است که یا انجام نشده یا ناقص انجام شده است. یک یا بیش از یک هدف خاص محدوده فرایندی مشخص نشده است.
- سطح ۱ (اجراشده): فرایند انجام‌شده، فرایندی است که اهداف خاص یک محدوده‌ی فرایندی را برآورده می‌سازد و کار مورد نیاز برای تولید بازده تعیین‌شده، با استفاده از ورودی‌ها، پشتیبانی و تواناسازی می‌شود. سازمان‌ها در این سطح فاقد بالندگی هستند. فرایندهای آن‌ها تک‌کاره، تعریف‌نشده و پروژه‌های آن‌ها غیرقابل‌پیش‌بینی می‌باشند.
- سطح ۲ (مدیریت‌شده): فرایند مدیریت‌شده، فرایند انجام‌شده‌ای است که زیرساخت پایه‌ای برای تقویت فرایندها را طبق خط‌مشی از طریق تامین منابع موردنیاز و استخدام افراد ماهر که کاردانی مناسب برای ایجاد خروجی‌های کنترل‌شده را برنامه‌ریزی و اجرا می‌کنند، را مهیا می‌کند. سازمان‌ها تمرکز بر فرایندها را آغاز و بعضی از فرایندهای کلان را تعریف کرده‌اند. آن‌ها می‌توانند برخی فرایندها را با نتایج قابل‌پیش‌بینی تکرار کنند، در حالی که سایر فرایندها هنوز به درستی تحت نظارت نیستند. در این سطح مدیریت ارشد و کارکنان با انجام نظارت، کنترل، بازبینی، ارزیابی عملکرد، و مقایسه‌ی آن با فرایند طراحی‌شده؛ نظارت و کنترل بر فرایندها را انجام داده و تغییرات لازم برای اجرای فرایندهای طراحی‌شده را انجام می‌دهند.
- سطح ۳ (تعریف‌شده): فرایند تعریف‌شده، فرایند مدیریت‌شده‌ای است که طبق رهنمودهای مناسب سازمانی به صورت مجموعه‌ای استاندارد از فرایندهای سازمانی درآمده است تا به محصولات کاری، معیارها و دیگر اطلاعات توسعه‌ی فرایندی کمک کند. سازمان‌ها که در این سطح ارزیابی می‌شوند، کلیه فرایندهای اساسی را تعریف کرده و درجه‌ای از نظارت را بر آن‌ها دارند. آن‌ها تمرکز بر جمع‌آوری داده را آغاز کرده‌اند و از سنجه‌هایی استفاده می‌کنند تا به مدیریت فرایندهایشان کمک کند. تفاوت مهم بین سطح دو و سه در هدف از استانداردها، شرح فرایندها، و اجرای آن‌ها است. در سطح سه به توسعه‌ی استانداردها، شرح فرایندها، و اجرای آن‌ها که به وسیله‌ی مجموعه فرایندهای استاندارد طراحی شده باشند و با پروژه یا واحد سازمانی سازگار باشند، توجه می‌شود. تفاوت دیگر این‌که در سطح سه، فرایندها با دقت بیشتری نسبت به سطح دو تعریف شده‌اند. یک فرایند تعریف‌شده، به طور واضح اهداف، ورودی‌ها، معیارهای اولیه، فعالیت‌ها، نقش‌ها، معیارها، گام‌های تغییر، خروجی‌ها، و معیارهای خروجی را بیان می‌کند.
- سطح ۴ (به صورت کمی مدیریت‌شده): فرایند کمی مدیریت‌شده، فرایند تعریف‌شده‌ای است که با استفاده از آمار و دیگر تکنیک‌های کمی کنترل شده باشد. اهداف کمی برای ارزیابی عملکرد و کیفیت به عنوان معیاری قابل سنجش ایجاد شده است. سازمان‌ها تمرکز بیشتری بر مدیریت فرایندها گذاشته‌اند. آن‌ها سنجه‌های فرایند مناسبی را دارند و به طور مداوم به جمع‌آوری داده مشغول هستند. مدیران آن‌ها اهداف یا طرح‌ریزی پروژه‌ها را مبتنی بر سنجه‌ها و اطلاعات انجام می‌دهند. به همان اندازه، یک همسویی سلسله مراتبی در میان مدیران وجود دارد، به طوری که دستیابی به اهداف زیرفرایندها دقیقاً در دستیابی به اهداف فرایندهای بالایی نقش حیاتی ایفاء می‌کنند، و کلیه فرایندها کار می‌کنند، تا اهداف کلان سازمان محقق گردد.
- سطح ۵ (بهینه): تمرکز این سطح بر توسعه و نوآوری مستمر عملکرد فرایند از طریق توسعه تکنولوژیکی و تدریجی متمرکز است. کارکنان سازمان‌ها درباره فرایندها اندیشیده و آن‌ها را در یک تلاش مداوم با هدف پالایش و بهبود فرایندها فهرست کرده‌اند.
شکل ۱: سطوح الگوی بالندگی قابلیت
منابع و ماخذ:
- چیتگرها، م.، مرادی، ا.، (۱۳۹۲)، بالندگی مدیریت استراتژی: معماری و ارزیابی سازمان بر اساس استراتژی، چاپ اول، تهران، انتشارات موسسه مدیریت ایرانیان ره‌آورد تلاش
- CMMI product Team, (2006), Capability Maturity Model Integration (CMMI), Software Engineering Institute, Carnegie Mellon University
اضافه کردن نظر