سازماندهی چیست

گاهی در متون مدیریت و در عمل، سه اصطلاح «سازمان»، «سازماندهی» و «ساختار سازمانی» را به‌جای یکدیگر استفاده می‌کنند. درحالی‌که «ساختار سازمانی»، حاصل فرایند سازماندهی و طراحی سازمانی است و مشتمل‌بر مجموعه روابط، مقررات و قوانینی است که حتی اگر به‌طور غیررسمی شکل گرفته باشند، به‌طور رسمی به تصویب می‌رسند و فعالیت‌های افراد برای کسب اهداف مشترک سازمانی را شکل می‌دهند. درواقع، ساختار سازمانی، راه یا شیوه‌ای است که فعالیت‌های سازمانی ازطریق آن به‌صورت رسمی، تقسیم، گروه‌بندی و هماهنگ می‌شوند. مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که ساختار سازمانی تحت تأثیر ابعاد محتوایی سازمان شامل «استراتژی»، «محیط»، «تکنولوژی»، «اندازه» و «فرهنگ» می‌باشد که در مقالات آینده به تشریح آنها پرداخته خواهد شد.

نوع سازمان و ساختار سازمانی تأثیر زیادی بر فرایند مدیریت آن دارد؛ زیرا تعداد و نوع مسائلی که هر مدیر با آن سروکار دارد، به نوع سازمان و اندازه آن بستگی دارد. برای مثال، مدیران سازمان‌های کوچک با مسائلی درباره تقسیم کار، تعیین مسئولیت‌ها و حیطه نظارت سروکار دارند و مشکل عمده آنها شناسایی مدیران ورزیده برای اداره سازمان است. اما مدیران سازمان‌های متوسط، بیشتر با مسئله ایجاد ساختار وظیفه‌ای، تأمین نیروی انسانی متخصص و ایجاد هماهنگی میان آنها سروکار دارند و سازمان‌های بزرگ درگیر مسائل مربوط به تمرکز هستند. درواقع، هرچه سازمان بیشتر توسعه یابد، ایجاد هماهنگی میان واحدهای مختلف آن، دشوارتر می‌شود.

ساختار سازمانی تصریح می‌کند که وظایف چگونه تخصیص داده شوند، چه شخصی به چه کسی گزارش دهد و سازوکارهای هماهنگی رسمی و الگوهای تعاملی سازمانی که باید رعایت شوند، کدامند. ساختار سازمانی یکی از اجزای سازمان است که از ابعاد درونی «پیچیدگی»، «رسمیت»، «تمرکز» و … تشکیل شده است. هرکدام از این عناصر در مقالات بعدی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.