معرفی بهترین زبان‌های مدلسازی فرایند

در این مقاله از وبسایت eBPM به طور کامل در مورد بهترین نرم‌افزار‌های مدل‌سازی فرآیند صحبت شده است. پس از خواندن این مقاله می‌توانید با دید بازتر و درک بهتر از نرم‌افزارهای مدلسازی فرآیند برای کسب و کار خود تصمیم بگیرید.

از زبان‌ مدلسازی فرایند می‌توان برای ترسیم نقشه فرآیند یک سازمان به صورت اشکال گرافیگی قابل درک برای توسعه‌دهنده نرم‌افزارهای سازمان یا پیاده‌ساز فرآیندها در سیستم‌های مدیریت جریان‌کار (BPMS) استفاده می‌شود.

زبان‌های مدلسازی متنوعی در دنیا وجود دارد که برای مدل‌سازی فرآیندی استفاده می‌شوند. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین زبان‌های مدلسازی پرداخته شده است:

زبان مدلسازی UML

UML یک زبان مدلسازی یکپارچه و همه منظوره استاندارد در زمینه مهندسی نرم‌افزار است. از استاندارد مدلسازی فرایند UML می‌توان در اغلب برنامه‌های کاربردی که ممکن است روی هر ترکیبی از سخت‌افزار، سیستم عامل، زبان برنامه‌نویسی و شبکه اجرا شود؛ استفاده نمود. زبان UML توسط نمودارهایی ساختار و رفتار سیستم را نمایش می‌دهد. نمودارهای این استاندارد نمایشگر دو دیدگاه مختلف از مدل سیستم، دید ایستا(ساختاری) و دید پویا(رفتاری) هستند.

زبان مدلسازی EPC

EPC مخفف عبارت Event Process Chain می‌باشد. از نمودار EPC جهت نمایش رخدادها و عملیات مربوط به فرایندهای سازمان استفاده می‌شود. این زبان مدلسازی فرایند برپایه ARIS به وجود آمده است. اهمیت EPC برای سازمان‌هایی است که از ERP شرکت SAP استفاده می‌کنند. EPC در واقع یک زبان مدل‌سازی استاندارد نیست و تعداد محدودی از ابزارهای مدل‌سازی مبتنی بر آن عمل می‌کنند. از مهمترین نکات کارایی EPC ساده بودن نمودارهای طراحی شده با آن و درک راحت توسط عوامل سازمان است. از این زبان برای مدلسازی فرآیندهای کسب‌و‌کار استفاده شده و فعالیت‌هایی که منجر به تولید ارزش برای سازمان شده؛ مشخص می‌شوند.

زبان مدلسازی IDEF

زبان IDEF نامی مشترک برای گروهی از زبان‌های‌ مدلسازی فرایند است. IDEF مخفف عبارت Integration Definition for Function Modeling به معنی «تعریف یکپارچه برای مدل‌سازی کارکردها» است. این زبان‌ مدلسازی فرایند استانداردی است که در سال ۱۹۸۱ به درخواست نیروی هوایی ارتش آمریکا به عنوان متدولوژی عمومی برای ترسیم مدل‌های یکنواخت تدوین شد. استاندارد IDEF از چگونگی ارتباط بین فعالیت‌ها، کارکردها و وظایف، فرایندها و عملیات مختلف موردنیاز یک سازمان و چگونگی پردازش اطلاعات آن‌ها بوجود آمده است.

استاندارد IDEF از صفر تا ۱۸ سطح‌بندی شده و هر سطح کاربرد خاص خود را دارد. برای نمونه از ۱ -IDEF برای ساخت مدل‌های اطلاعاتی و از ۲-IDEF برای ساخت مدل‌های پویا استفاده می‌شود.

زبان مدلسازی FlowChart

فلوچارت نمودار نشان‌دهنده یک الگوریتم، گردش کار یا فرایند است. اغلب از فلوچارت برای مهندسی نرم‌افزار استفاده می‌شود. فلوچارت یک نمودار عمومی و بسیار ساده جهت تعیین فعالیت‌ها‌، تصمیم‌گیری و سایر اجزای اصلی فرآیندهای سازمان می‌باشد که کمتر از آن در مدلسازی فرآیندهای سازمان استفاده می‌شود.

برخی از علایم نمودار گردش کار یا فلوچارت:

• علایم شروع و اختتام به نمایش‌های مختلف مانند لوزی ،بیضی ،مستطیل با گوشه‌های مدور
• بردارها یا خطوط ارتباط فعالیت‌ها
• گام‌های فرآیند که با نمایش مربع
• ورودی و خروجی‌ها با نمایش متوازی الاضلاع
• تصمیم‌گیری‌ها با نمایش لوزی

زبان مدلسازی XPDL

XPDL زبان‌ مدلسازی فرایند بصورت XML می‌باشد. زبان مدلسازی XPDL یک فرمت استاندارد است که توسط کنسرسیوم جهانی مدیریت گردش کار (WFMC) مطرح شده و هدف آن فراهم نمودن امکان تبادل تعاریف فرایندهای کسب‌وکار بین محصولات ارائه‌دهنده گردش کار و سیستم‌های مدیریت فرایندهای کسب‌وکار است.( BPM چیست)

زبان مدلسازی BPSim

BPSim توسط کنسرسیوم WFMC به‌منظور استخراج اطلاعات دقیق‌تر از روش‌ها و تحلیل‌ها از فرایندهای شناسایی شده در BPMN و XPDL معرفی شده است.

شبیه‌سازی در BPMS موجب تحلیل دقیق‌تر رفتارهای پویای فرآیندهای کسب و کار شده و در جهت بهبود کارآیی فرایند، کیفیت محصول یا خدمت، رضایت مشتری و استفاده بهینه از منابع بکار گرفته ‌می‌شود.

زبان مدلسازی BPMN

زبان‌ مدلسازی فرایند BPMN مجموعه‌ای از نمادها جهت مدل‌­سازی فرایندها می‌باشد که عبارت Business Process Model & notation است.

BPMN مدل­سازی مدیریت فرآیند کسب و کار را بر­عهده دارد و برای همه مدیران، کارشناسان، تحلیلگران و غیره، قابل درک و فهم است. مدل ارائه گرافیکی BPMN یک متدولوژی استاندارد و مشخص برای مدلسازی فرآیندهای سازمان می‌باشد. برای ترسیم وضعیت موجود با استفاده از زبان BPMN نیاز است افراد آگاه از فرایندهای سازمان حضور داشته باشند تا براساس روایت این افراد و بررسی اسناد و مدارک سازمان و رهگیری خطوط کاری سازمان، اقدام به ترسیم فرآیند ها نمود.

BPMN بهترین زبان مدلسازی فرایند

پس از ترسیم BPMN مشخص می‌شود سازمان چه فرآیندهایی در حال اجرا دارد و همچنین تفکیک فرآیندها براساس کاربردهای آن مشخص شود. BPMN بهترین زبان برای مدل‌سازی فرآیندهای کسب و کار سازمانی می‌باشد.

BPMN ارتباط فرآیندها با یکدیگر و هر فرآیند با محیط پیرامونی خود را نشان می‌دهد. همچنین زبان مدلسازی فرایند BPMN به کمک ماتریس RACI نقش ذی‌نفعان فرایند را مشخص می‌نماید. ترسیم فرایند­ها براساس استاندارد BPMN سازمان تصویر روشن و شفافی از فرایندها ارائه می‌دهد. از ویژگی‌های این زبان که شاید به واسطه آن بتوان ادعا نمود که بهترین زبان مدل‌سازی فرایندهای کسب‌وکار می‌باشد؛ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قابلیت توسعه و انطباق
• گستردگی کاربرد و سازگاری
• قابلیت اجرایی
• انطباق بالا با فرآیندهای واقعی سازمان‌ها
• قدرت بیان بالا
• ارائه تصویر کامل و جامعی از فرایندها با نمادهای تعبیه شده
• زبانی تخصصی برای مدلسازی فرایند
• قابل درک برای عموم ذینفعان

همچنین به منظور تحقق بند ۱۲ سیاست‌های کلی نظام اداری ابلاغی مقام معظم رهبری و در اجرای ماده ۳۶ قانون مدیریت خدمات کشوری و برنامه توسعه دولت الکترونیک و هوشمندسازی اداری موضوع نقشه راه اصلاح نظام اداری مصوبه شورای عالی اداری ابلاغی ریاست محترم جمهور، دستور العمل اصلاح فرایندها و روش‌های انجام کار به شرح سند پیوست در سال ۱۳۹۴ ابلاغ گردید.