انواع فرایند + طبقهبندی مدلهای فرآیندی
در این مقاله، در مورد انواع فرایند و طبقهبندی انواع مدلهای فرآیندی صحبت خواهیم کرد. همچنین در ادامه این مقاله برخی از دیدگاهها را نیز در مورد انواع فرآیند مورد بررسی قرار خواهیم داد.
فرایند به مجموعه فعالیتهای مرتبط و منطقی که به منظور تبدیل ورودیها به خروجیهای مورد نظر انجام میشود، گفته میشود. یک فرایند معمولاً دارای ورودیها، فعالیتها، خروجیها و کنترلهای مشخصی است که به ترتیب برای تحقق هدف مشخصی طراحی شدهاند. قبل از مطالعه این مقاله پیشنهاد میشود تا مقاله bpm چیست را مطالعه کنید یا برای آموزش مدیریت فرایند کسب و کار اقدام کنید.
انواع مدلهای فرایندی( اصلی، پشتیبانی، مدیریتی)
فرایندهای اصلی یک سازمان شامل فعالیتهای اساسی و اصلی است که برای تولید محصولات یا ارائه خدمات اساسی به مشتریان انجام میشود. این فرایندها معمولاً مستقیماً به هدف اصلی سازمان مرتبط هستند و برای دستیابی به اهداف اصلی و استراتژیک سازمان لازم هستند.
فرایندهای پشتیبانی یک سازمان شامل فعالیتهایی است که برای حمایت از فرایندهای اصلی و ارتقاء عملکرد سازمان انجام میشوند. این فرایندها معمولاً بهبود کیفیت، کاهش هزینهها، بهینهسازی عملیات و افزایش بهرهوری را هدف قرار میدهند.
فرایندهای مدیریتی یک سازمان شامل فعالیتهایی است که برای کنترل، نظارت و رهبری سازمان انجام میشوند. این فرایندها شامل برنامهریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل فعالیتهای سازمان برای دستیابی به اهداف و استراتژیهای تعیین شده میشوند.
به طور خلاصه، فرایندهای اصلی برای تولید محصولات یا ارائه خدمات اساسی به مشتریان، فرایندهای پشتیبانی برای حمایت از این فرایندهای اصلی و ارتقاء عملکرد سازمان و فرایندهای مدیریتی برای کنترل و رهبری سازمان انجام میشوند.
4 نوع از دیدگاههای مختلف برای فرایندها
فرایند در کسب و کار از نگاه دیون پورت، مجموعهای از فعالیتهایی هستند که با یکدیگر ارتباط منطقی دارند و برای دستیابی به یک دستاورد مشخص در کسب و کار، انجام میشوند، تعریف میشود. مجموعهای از فرایندها در کنار یکدیگر، یک سیستم کسب و کار را میسازند. فرایندها از دیدگاههای مختلف طبقهبندی میشوند.
انواع فرایند از دیدگاه ISO 9001
فرایندهای مدیریت سازمان: این فرآیندها شامل مواردی نظیر طرحریزی استراتژیک، تعیین خطمشیها، تعیین اهداف، اطمینان از وجود ارتباطات داخلی، اطمینان از در دسترس بودن منابع، بازنگری مدیریت و … میباشند. مانند فرایند تدوین، تایید و تصویب برنامه جامع سازمان.
فرایندهای مدیریت منابع: این فرآیندها شامل مواردی که برای تامین منابع مورد نیاز برای تحقق اهداف و نتایج سازمان ضروری میباشند به عنوان مثال میتوان از تعیین ماشین آلات، نیروی انسانی و سایر منابع مورد نیاز، تامین زیرساخت و نگهداری از زیرساخت را … نام برد. مانند فرایند تهیه و تنظیم بودجه.
فرایندهای تحقق محصول یا خدمات: این فرآیندها شامل تمامی مواردی است که برای دستیابی سازمان به خروجی محصول طرحریزی شده است به عنوان مثال میتوان از طراحی محصول، تولید محصول و … نام برد. مانند فرایند طرحریزی پروژه توسعه و تکوین محصول جدید.
فرایندهای اندازهگیری، تحلیل و بهبود: این فرآیندها شامل مواردی نظیر اندازهگیری، جمعآوری دادهها، تحلیل دادهها، اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه منجر به بهبود اثربخشی و کارایی میشوند. مانند فرایند ارزیابی اجرای برنامه عملیاتی (برای این قسمت پیشنهاد میشود تا مقالههای تحلیل کسب و کار و بهبود فرآیند BPI را مطالعه کنید.)
بیشتر بخوانید: 6 سیگما چیست
طبقهبندی انواع فرایند از دیدگاه دیوید هویل
فرایندهای ایجاد کننده تقاضا: مانند فرایند عرضه فروش گندم مازاد مصرف در بورس کالا
فرایندهای برآوردهسازی تقاضا: مانند فرایند انعقاد قرارداد فروش کالای صادراتی
فرایندهای مدیریت منابع: مانند فرایند صدور و ثبت پلاک اموال
فرایند تدوین گزارش ارزیابی استراتژیک سازمان
بیشتر بخوانید: نرم افزار شرکت بازرگانی
طبقهبندی انواع فرآیند از دیدگاهIATF
فرایندهای مشتری محور COP: که تقاضا را ایجاد و یا برآوردهسازی مینمایند. مانند فرایند گشایش اعتبار اسنادی
فرایندهای پشتیبانی SOP: که منابع مورد نیاز را تهیه مینمایند. مانند فرایند مدیریت تغییر شرایط یا ابطال خرید
فرایندهای مدیریتی MOP: که اهداف، استراتژی ها و … را مشخص مینماید. مانند فرایند پایش بازار جهانی کالاهای اساسی
انواع فرایند از دیدگاه پورتر
فرایندهای مدیریتی: آن دسته از فرآيندها كه به منظور هرچه بهتر شكل گرفتن دو دسته ديگر فرآيندی محقق میشوند. ارزش آفرينی اين دسته فرآيندها به صورت مستقيم نبوده و بلكه به صورت غيرمستقيم بر كيفيت دستههاي ديگر موثر است
فرایندهای اصلی: آن دسته از فرآيندها كه به صورت مستقيم ارزش آفرينی مینمايند و مبين فلسفه وجودی سازمان میباشد. اين نوع فرآيندها معمولاً با مشتری سازمان در ارتباط بوده و به صورت End to End میباشد.
فرایندهای پشتیبانی: فرآيندهايی كه به منظور حمايت و پشتيبانی از فرآيندهای ماموريتی در سازمان جاری و ساری هستند و بدون آنها فرآيندهای ماموريتی امكان فعاليت ندارند. مطالعه بیشتر در مورد زنجیره ارزش پورتر
طبقهبندی انواع فرایند از دیدگاه APQC
یکی از بهترین الگوها و چارچوبهای دستهبندی انواع فرایندها در سازمان، مدل طبقهبندی فرایندی ارائه شده توسط مرکز بهرهوری و کیفیت آمریکا است.
فرایندهای مدیریتی
فرایندهای اصلی
فرایندهای پشتیبانی
بیشتر بخوانید: چارچوب apqc